ماه رمضان رسيد و ما به‌هم نرسيديم! نه پارسال و نه امسال، قسمت نشد كه افطارِ دسته‌‏جمعي كرده، «اَللّهُمَّ لَكَ صُمْتُ»(۲) از شماها بشنوم و سحر برايتان «اَللّهُمَّ اِنّي اَسْئَلُكَ مِنْ بَهائِكَ بِاَبْهاهُ…»(۳) بخوانم!
ماهي رسيد كه گرسنگي و مختصري تلخي دارد. اما رحمت خدا و تربيت دنيا براي شما مي‏آورد. ماهي كه نمونه كوچكي از زندگي واقعي و سرمشقي از راه پيروز شوندگان است.
اميدوارم اگر من امسال نيستم و در زندان دعايتان مي‏كنم، شما موفق و شاد باشيد. رحمت و رضاي خدا و سلامتي و توانائي نصيبتان بشود و قدر اين ماه مبارك را بدانيد.
مختصري گرسنگي و بي‏حوصلگي مي‏كشيد. اما به معده و مزاجتان استراحت و اجازه مي‏دهيد به‌خانه تكاني داخلي بپردازد و زهرها و زيادي‌ها را بيرون بريزد. طولي نمي‏كشد كه به افطار به آزادي غذا مي‏رسيد. به خودتان تبريك مي‏گوئيد كه عرضه به‌خرج داده، توانسته‏ايد بر مشكلِ روزه و بر نفس مسلّط شويد. ديگران چنين قدرت و عرضه‏اي ندارند. ناراحتي روزه بالاخره فراموش مي‏شود. اما اصلاح جسم و تقويت روحيه و اراده و ثواب آخرت برايتان باقي مي‏ماند. حضرت امير(ع) مي‏فرمود:
«لِلصّومِ فَرْحَتانَ عِنْدَالاِفطارِ وَ عِنْدَ لِقاءِالله »(۴)
براي روزه دو لذّت است، با روزه گرفتن، حيوانيت و اسارتِ شكم و شهوت را از خود دور مي‏كنيد و در عوض به خدا نزديك مي‏شويد. براي آنكه با شكمِ سير و زندگيِ راحت، آدم بي‏خيال و غافل و تنبل مي‏شود. ولي گرسنگي و احتياج، شخص را بيدار و هوشيا مي‏كند. فكر باز مي‏شود و ذوق شكفته مي‏شود. صفا و روحانيت زنده مي‏شود. از طرف ديگر ناتواني خود و احتياجمان را به نعمت‏ها و نيروهاي خدا كاملاً حس مي‏كنيم. يك «لاحَولَ وَ لاقُوَّةَ اِلاَّ بِالله» (۴) كه از روي احساس و اعتقاد بگوئيم، ثوابش صد چندان بيشتر است.
اما شب؛ باز برنامه معمول يازده ماهه را بهم مي‏زنيد. براي اطاعت خدا خود را از اسارتِ راحت‏طلبي و غفلتِ خواب بيرون مي‏آوريد. در دل شب كه سايرين خفته و مثل مرده‏اند، ولي نظام آفرينش برقرار و بيدار است، شما هم بيدار مي‏شويد تا خدا را به‌ياد آوريد. او را شكر و تسبيح كنيد و به‌راز و نياز بپردازيد. براي بينواها و محروم‏ها و مرده‏ها دعا كنيد.
سعي كنيد نمازهايتان را اول وقت بخوانيد. بعد از افطار يا ظهر؛ يك حزب قرآن بخوانيد، غيبت نكنيد، دروغ نگوئيد، بدي كسي را نخواهيد و به كسي بدي نكنيد. از گناه‌هاي گذشته توبه كنيد. پيِ معرفت و تحصيل علم برويد…
هفته‏اي يك شب سعي كنيد دعاي افتتاح را تمام يا نصفه با هم بخوانيد و به معنايش توجه كنيد.
شب‌هاي احيا را فراموش نكنيد كه ممكن است شب قدر باشد و مقدّراتِ سال و عمرمان عوض شود.
خلاصه آنكه اين ماه، ماه عبادت، تربيت و انشاءالله رحمت است.
يازده ماه از سال براي خودمان مي‏خوريم و مي‏دويم و مي‏خوابيم، يك ماه را از خود و از مردم بريده به طرف خالقمان برويم و از پيش او به طرف مردم و خودمان بيائيم.
خدا يار و نگهدار شما

بازرگان – ۱۲/۱۰/۱۳۴۲

مهندس بازرگان در پشت اين نامه نوشته‌اند:
«دو سه روز به ماه رمضان مانده بخوانيد»